kutubhona

حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ
– „ Сизларга ўлаксаҳаром қилинди“. [5:3]
Яъни, уни ейиш. Агар бу сўзни ичиладиган нарсаларга нисбатан қўлласалар, уларни ичиш ҳаром қилингани англашилади. Масалан,

«كُلُّ مُسْكِرٍ خَمْرٌ وَكُلُّ خَمْرٍ حَرَامٌ»
«ҳар бир маст қиладиган нарса ҳаромдир, ҳар бир ароқ ҳаромдир»,29 деган гапда уларни ичиш ҳаром қилингани тушунилади. Агар ҳаром қилиниш сўзи аёлларга нисбатан қўлланса, уларни никоҳлаш ҳаром қилингани англашилади.

حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهَاتُكُمْ وَبَنَاتُكُمْ
– „Сизлар учун оналарингиз, қизларингизҳаром қилинди“. [4:23]
Яъни, уларни никоҳлаб олиш.
Негаки, араблар бир сўзни ишлатишса, тил қоидаларига қараб, унинг лозими (унга ёпишган маъно) ҳам тушунилаверади. Бунинг учун ўша лозимни (унга ёпишган маънони) англатувчи сўзни ҳам қўшиб қўллаш шарт эмас.

(إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ У сизларга фақатгина ўлакса ...ни ҳаром қилди). Ўлимтик сўзи умумий маънода бўлиб, шаръий йўл билан сўйилмаган ҳамма ҳайвонларни англатади. Ҳайвоннинг қандай сўйилиши шаръий ҳукмларда батафсил баён қилинган. Ейилиши ҳалол қилинган ҳайвонлар шаръий йўл билан сўйилса, уларни ейиш ҳалол бўлади. Ейилиши ҳаром қилинган ҳайвонлар гарчи шаръий йўл билан сўйилсалар ҳам ўлимтик ҳисобланади. (الْمَيْتَةَ ўлаксани) сўзи ейилиши ҳаром қилинган ҳамма ҳайвонларни ҳам ўз ичига олади. Улар шаръий йўл билан сўйиладиларми, бошқа йўл биланми, фарқи йўқ.
Тирик ҳайвондан кесиб олинган бирор аъзо ҳам ўлимтик ҳисобланади. Зеро, Пайғамбар с.а.в. шундай деганлар:

«مَا قُطِعَ مِنْ الْبَهِيمَةِ وَهِىَ حَيَّةٌ فَهُوَ مِيتَةٌ»

«Тирик ҳолдаги ҳайвондан кесиб олинган нарса ўлимтикдир».30
Ўлимтик сўзи умумий лафз бўлиб, ҳамма ўлимтикларга тегишлидир. Фақат алоҳида ажратилиб, хосланиб келган ўлимтикларгина бундан мустасно. Масалан, Пайғамбар с.а.в. айтадилар:

(29) Термизий: 1784. Насоий: 5488. Ибн Можа: 3381. Аҳмад: 2/29, 31.

(30) Термизий: 1400. Абу Довуд: 2475. Ибн Можа: 3207.